Globalizacja visual kei: Rynek zagraniczny

Era cyfrowa: dostępność na rynku zagranicznym

Visual kei w Japonii, mimo swojej undergroundowej natury, ciągle zwraca uwagę opinii publicznej. W przeszłości pojawiały się billboardy i reklamy dotyczące nadchodzących wydawnictw, istnieją sklepy, w których sprzedaje się wyłącznie muzykę visual kei oraz związane z nią gadżety, a także dostępne są liczne strony internetowe wytwórni oraz innych firm, za pośrednictwem których japońscy fani mogą nabywać płyty. Co więcej, z racji tego, że visual kei jest rynkiem niszowym, posiada pewną ilość magazynów przeznaczonych dla specyficznego kręgu odbiorców oraz kanałów telewizyjnych, które nadają teledyski z tego gatunku. Jednak mimo rosnącej popularności poza granicami Japonii, dostępność do produktów visual kei na rynku zagranicznym to już zupełnie inna historia.

Chociaż z początku muzyka visual kei dostępna była wyłącznie poprzez nielegalne ściąganie, wkrótce można było nabyć produkty z drugiej ręki za pośrednictwem eBay, jak również od niezależnych fanów. W 2001 roku, kiedy tylko visual kei zaczął wchodzić na rynek w Stanach Zjednoczonych, Cameron Scholes, kanadyjski fan visual kei, rozpoczął pracę nad pierwszym anglojęzycznym magazynem dotyczącym visual kei o nazwie “Blush”. Jego starania jednak poszły na marne z powodu braku zainteresowania ze strony czytelników, a czasopismo zostało zdjęte po pierwszym numerze. Scholes określił je jako: "tak bardzo wybiegające naprzód, że aż niedoceniane w swoich czasach”.¹

Zaledwie kilka lat później, kiedy za granicą nastał boom na visual kei, wymagania stały się zupełnie odwrotne, a fani zaczęli korzystać z wielu innych dróg nabywania dóbr: poprzez serwisy aukcyjne, strony internetowe, konwenty anime czy eBay. Dziś, ponad jedenaście lat po tym, jak zauważono visual kei za granicą, niewiele się zmieniło w kwestii jego dostępności na rynku międzynarodowym. Od tego czasu w Stanach Zjednoczonych pojawiły się trzy następne magazyny, dwa z nich już się nie ukazują. W Europie i Azji Południowej również odnotowano przyrost ilości tytułów w różnych językach, ale, podobnie jak w Stanach, wiele z nich zawieszono. Bez względu na te straty, mainstreamowe czasopisma z całego świata od czasu do czasu zamieszczają na swoich łamach artykuły na temat artystów visual kei. Wielu fanów preferuje raczej strony internetowe w stylu baz danych, takie jak JaME, na których znajdują się biografie, wywiady, relacje z koncertów, recenzje płyt i inne, albo jak Tainted Reality, gdzie uprzednio pojawiały się audycje radiowe, a teraz zamieszczane są transmisje wideo oraz co miesiąc wysyłany jest newsletter.

W ostatnich latach większość fizycznie istniejących japońskich sklepów zajmujących się visual kei oraz niezależne wytwórnie płytowe przyjmują zamówienia przez Internet, ale nie wszystkie prowadzą sprzedaż międzynarodową. Chociaż Closet-Child i BRAND-X wysyłają produkty za granicę, Like An Edison i Jishuban Club nadal skupiają się tylko na swoim kraju. Jednak Internet daje też wiele innych możliwości, jak HMV czy CDJapan, gdzie wciąż dostępna jest sprzedaż międzynarodowa i można kupić muzykę, płyty DVD i w niektórych przypadkach gadżety z tras koncertowych oraz ubrania powiązane z visual kei.

Jednakże wielu zagranicznych fanów wciąż odnosi się do wyłącznie internetowych form sprzedaży z obawą i woli polegać na dostępności tych produktów w swoim własnym kraju. Jeden z fanów z Argentyny powiedział: "Wielu jest fanów, którzy, jak ja, nie posiadają kart kredytowych, więc nie mogą nabywać albumów przez Internet. To straszne, nie móc kupić albumu. Czuję się jak złodziej”.² Niemożność nabywania produktów przez Internet nie jest jedynym problemem; dla wielu fanów koszty przesyłki są kolejnym znaczącym utrudnieniem. Przesyłka na wielu stronach ma stałą cenę: na przykład na Amazon Japan jest to 17 dolarów za wysyłkę do Stanów, a 27 dolarów do Europy. Wiele osób z miejsca to odstrasza.³ Inni muszą brać pod uwagę wysokie ceny związane z korzystaniem z serwisów aukcyjnych. Gdy zamawiają produkty ze stron typu Yahoo! Japan Auctions, wartość licytowanych produktów zaczyna się często nisko, od 10 dolarów, ale potrafi też dobić do 70 lub wyżej i zwykle doliczane są dodatkowe koszty, jak opłaty bankowe lub paypalowe.⁴

Fizyczny zakup powoli zaczyna być możliwy na całym świecie i to poza sklepami związanymi z anime i konwentami. Niektórzy europejscy fani donosili o możliwościach nabycia płyt z gatunku visual kei w różnych sklepach, od sieci handlowych typu FNAC i Saturn, po holenderskie i belgijskie lokalne sieci Free Record Shop. Chociaż w przeszłości liczne sklepy japońskie i te związane z anime w pewnym stopniu prowadziły sprzedaż produktów związanych z visual kei, wygląda na to, że często dostępne były tylko wersje europejskie albo płyty zespołów indies, które zwróciły uwagę zagranicznych fanów.

Kwestia visual kei w Stanach Zjednoczonych jest równie trudna. Podczas gdy płyty zespołów indies i major można znaleźć w Book Off! i Kinokuniyi, większość japońskich sklepów oraz sklepów z anime posiada niewielki wybór. W latach 2007-2008 amerykański sklep gothic Hot Topic regularnie dostarczał japońskie magazyny o visual kei, płyty oraz koszulki.⁵ Jednakże między kolejnymi podwyżkami cen magazynów a ograniczeniem różnorodności oferty, te produkty szybko zniknęły z sieci sklepów. Sprzedaż prowadzona przez Hot Topic spotkała się zarówno z pozytywnym odbiorem, jak i krytyką ze strony fanów. Niektórzy uważali, że sprzedaż w sklepach sprawia, iż visual kei staje się "zbyt mainstreamowy”, inni cieszyli się, że mieszkając w "niewielkim amerykańskim miasteczku”, mogą nabyć muzykę swoich ulubionych artystów w najbliższym supermarkecie.

W odpowiedzi na pytanie o dostępność muzyki w ankiecie dotyczącej globalizacji visual kei, dwóch amerykańskich fanów podzieliło się swoimi własnymi przemyśleniami. "Fani powinni przestać narzekać, że produkty są zbyt drogie albo że nie mogą ich sprowadzić, bo gdy zaczynają być dostępne w miejscach typu Hot Topic, znów pojawiają się narzekania, że to Hot Topic i będą je nabywali ludzie, który nie są >>prawdziwymi<< fanami. To nie działa w obie strony. Te produkty nie mogą być jednocześnie łatwo dostępne i nie być mainstreamowe.”⁶ Inny fan ze środkowego zachodu miał podobne opinie, mówiąc: "jeśli fani byliby bardziej otwarci na to, żeby pozwolić swojej muzyce się rozwijać, globalizacja byłaby na bardziej znaczącym poziomie. To fani wstrzymują swoich idoli. To smutne”.⁷

To rozróżnienie na "prawdziwych” fanów, to znaczy tych, którzy są częścią tej sceny muzycznej, oraz "nieprawdziwych”, którzy są częścią ogółu społeczeństwa i wykazują zainteresowanie visual kei, ale aktywnie nie uczestniczą w tej scenie, wywołuje odwieczne debaty odnośnie promocji visualu wśród zagranicznych fanów.

Kiedy w marcu 2011 roku przeprowadzana była na JaME ankieta, wśród fanów przewijała się wciąż ta sama opinia: chcieli dostępu, możliwie we własnym kraju i po rozsądnych cenach, tak, żeby móc bezpośrednio wesprzeć finansowo swoich idoli, a nie tylko kupować płyty z drugiej ręki. Inni chcieli nawet więcej niż tylko płyt CD i DVD – niektórzy liczyli, że zespołowe gadżety oraz fankluby będą dostępne dla zagranicznych fanów. Wielu nie chodziło wyłącznie o to, by móc więcej wydawać, ale pragnęli wspierać artystów.

Jeden z fanów ze Wschodniego Wybrzeża stwierdził: "Po prostu chciałbym, żeby istniał łatwiejszy sposób, by nabywać na przykład produkty z tras koncertowych bezpośrednio od artystów. Kupuję dużo rzeczy na aukcjach, korzystając z serwisów aukcyjnych, więc wydaję dużo pieniędzy, ale to nie służy wspieraniu zespołów”.⁸

Z powodu ograniczonego dostępu, scena visual kei od momentu swojego powstania boryka się ze wzrostem nielegalnego ściągania, którego wskaźnik wciąż rośnie. 92% fanów deklaruje, że każdego miesiąca pobiera dane z Internetu. 64% dalej przyznaje, że ściąga nielegalnie, nawet jeśli dostępne są legalne opcje, jak oferujące cyfrowe wydawnictwa w formacie mp3 strony typu iTunes, Hear Japan i inne.⁹ Kiedy nawet część z nich doliczymy do tych, którzy nie są w stanie kupować przez Internet, to i tak nie tłumaczy to wszystkich. Nielegalne ściąganie jest obecne codziennie na każdym polu przemysłu rozrywkowego. Organizacja International Federation of the Phonographic Industry (IFPI) prowadziła badania mające na celu udowodnienie, że nielegalne pobieranie danych negatywnie wpływa na sprzedaż muzyki. W oparciu o badania nad zachowaniami konsumentów oraz wpływu ściągania i nagrywania płyt na sprzedaż w pięciu krajach, zauważono, że niektóre państwa odnotowały większą sprzedaż, ale te liczby wciąż przyćmiewała ilość odbiorców, który nabywają coraz mniej muzyki, ponieważ jest ona dostępna nielegalnie.¹⁰

Nathan Reaven, właściciel HearJapan, strony ukierunkowanej na sprzedaż japońskich plików mp3, napisał list otwarty do fanów visual kei, w którym wyjaśniał, że nielegalne ściąganie na wiele sposobów przyczynia się do odbierania zespołom możliwości prosperowania w świecie muzyki mainstramowej.¹¹ Reaven podał szczegóły eksperymentu, który przeprowadził na grupie XodiacK, wydając jej album tylko na łamach HearJapan. Zespół wypuścił swój pierwszy singiel za darmo, jego popularność raptownie wzrosła, a liczba pobrań na stronie liczyła ponad pięćset. XodiacK zdecydował się debiutować na stronie swoim albumem w formie cyfrowej, gdyż oczekiwał wysokiej sprzedaży. W dniu, w którym płyta trafiła do sprzedaży, na stronie odnotowano jedynie nieco ponad dziesięć sprzedanych egzemplarzy, a po dwudziestu czterech godzinach mp3 zaczęły się rozprzestrzeniać i było rozprowadzane wśród dużej ilości osób, które z pewnością nie były pierwotnymi nabywcami.¹²

Jako że nie jest to problem widoczny tylko w przypadku visual kei, należy uświadomić sobie kilka kluczowych problemów. Po pierwsze, nielegalne pobieranie danych nie przynosi zysku nikomu prócz fanów. Zespół traci to co zainwestował w proces nagrywania, jako że nie zyskuje nic, gdy przepadają potencjalnie mogące się sprzedaż płyty. Po drugie, jeśli fani obracają się tylko we własnym gronie, zespół nie ma możliwości zaistnieć. Ten brak obiegu wśród fanów często jest przytaczany jako argument, dlaczego nielegalne pobieranie powinno być promowane. Jednak ten proces ma sens tylko wtedy, gdy fani będą się dzielić ze słuchaczami mainstreamowej muzyki lub fanami spoza danej sceny, czego zwykle, z różnych powodów, nie robią. Jeden z australijskich fanów przyznaje: "Jestem jednym z fanów, którzy pragną, by ta scena pozostał >>tajemnicą<< i obawiają się, że stanie się mainstreamową fazą nastolatek z innych krajów, która minie równie szybko, jak się pojawiła”.¹³ Oba typy zachowań, utrzymywanie sceny w tajemnicy i nielegalna dystrybucja, są krzywdzące dla wszystkich: zespołów, fanów i samej sceny. Bez dochodów oraz fanów nie ma visual kei.

Podsumowanie

Gdyby pojawiła się możliwość większego dostępu do produktów za granicą bez nadmiernych podwyżek cen, prawdopodobnie spadłaby ilość nielegalnych pobierań wśród fanów i bardziej realny były cel, jakim jest powszechna dostępność. To nie tak, że fani nie kupują: 53% fanów deklaruje, że wydaje ponad 25 dolarów, niektórzy nawet ponad 200, na każdy kwartał.¹⁴ Większa dostępność nie tylko nasiliłaby konsumeryzm związany z przemysłem muzycznym w wielu krajach, lecz także pomogłaby promować fandom, który ma potencjał do tego, by się rozwinąć, o ile otrzyma wsparcie w swoich dalszych działaniach.


Bądź z nami w następnym tygodniu, by przeczytać wywiad z Kiwamu, gitarzystą BLOOD oraz właścicielem wytwórni płytowej Starware Records, i poznać jego opinie na temat visual kei, związanego z nim przemysłu i sceny w takim stanie, w jakim istnieje obecnie.


Chcesz zapoznać się z ofertą sklepów wspomnianych w artykule?
Pomóż wspierać artystów!

Amazon Japan
Book Off France
Book Off US
“Brand-X” CDJapan
Closet Child
FNAC
Free Record Shop
HearJapan
HMV
Kinokuniya
Jishuban Club
Like an Edison
Saturn

_______________________________________________________________

[1] Wywiad mailowy z Cameronem Scholesem w dn. 31.03.2011 r.
[2,6,7,8,9,13,14] Globalizing Visual Kei Survey [dok. elektr.] http://www.jame-world.com/us/articles-73541-globalizing-visual-kei-fan-survey.html [dostęp: 11.03.2011]
[3] Shipping Rates and Delivery Information [dok. elektr.] http://www.amazon.co.jp/gp/help/customer/display.html?nodeId=1039606 [dostęp: 2011]
[4] Rinkya Japan Duty Bidding Service Fees [dok. elektr.] http://www.rinkya.com/bid.php [dostęp: 2011]; Mukunoki Service Category & Fee [dok. elektr.] http://mukunoki-jp.net/service/flatfee.html [dostęp: 2011]
[5] Visual Kei @ Hot Topic [dok. elektr.] http://search.hottopic.com/clothing/Visual%20Kei [dostęp: 2011]
[10] Online Music Report 2004 [dok. elektr.] http://www.ifpi.org/content/library/digital-music-report-2004.pdf [dostęp: 01.03.2011]
[11,12] Nathan Reaven (2009) A Message to Visual Kei Fans [dok. elektr.] http://www.hearjapan.com/news/hearjapan_news/A_Message_To_The_Fans [dostęp: 10.02.2011]